Bataty – zastosowanie i uprawa
Wilec ziemniaczany (Ipomoea batatas), nazywany zwyczajowo słodkim ziemniakiem, batatem, patatem, kumarą lub boniato to roślina uniwersalna – oprócz zastosowania gospodarczego jest także rośliną ozdobą tzw rośliną tła i służy jako dodatek do kompozycji balkonowych. Na polski rynek trafił około 10 lat temu.
Batat jako roślina uprawna
Obecnie bataty spotykane w sklepach są taktowne jako rarytas i nie każdy wie co dokładnie należy z nimi zrobić. Jak ugotować, do czego użyć. Postaramy się rozwiać te wątpliwości, co więcej postaramy przekonać wszystkich ogrodników, że bataty można z powodzeniem sadzić w ogródku lub w skrzynkach na balkonie.
Roślina ta najprawdopodobniej pochodzi z Meksyku, jest także bardzo popularna w środkowej Ameryce i południowej Ameryce, a także na wyspach Morza Karaibskiego. W bliżej nieznany sposób Batat dotarł do Nowej Zelandii i na wyspy Polinezji skąd Kolumb przywiózł go do Hiszpanii, a stamtąd trafił do Azji i Afryki. Właśnie w tych miejscach roślina ta jest traktowana jako podstawowa roślina jadalna. Spożywa się głównie bulwiaste korzenie, które w zależności od odmiany, różnią się barwą skórki (biała, czerwona lub żółta) i kolorem miąższu (biały, żółty, pomarańczowy). Na terenie Azji jako spożywa się także zielone liście, przyrządzając je podobnie jak szpinak. W Europie, ze względu na klimat wilec ziemniaczany uprawiany jest jako roślina jednoroczna.
Aby posadzić takiego delikwenta, najlepiej zakupić dużego Batata w sklepie – Lidlu, Biedronce lub innej Almie. Odmiany dostępne w centrach ogrodniczych to odmiany ozdobne – nie za bardzo nadają się do jedzenia. Zasadniczo sadzimy je jak ziemniaki. Bulwę dzielimy na kilka części – tak aby każda z nich miała przynajmniej 1 oczko, z którego to wyrosną nam nowe pędy. Podzieloną bulwę możemy całkowicie przysypać ziemię lub zostawić wystające kilka centymetrów. Delikwent taki wypuści wtedy pędy z nadziemnej części i posłuży nam jednocześnie jako roślina ozdobna.
Do uprawy przystępujemy wczesną wiosną (w marcu sadzimy bataty do skrzynek, przesadzamy do gruntu w maju), wtedy mamy pewność, że do września uzyskamy bulwy nadające się do spożycia.
Batat jako roślina ozdobna
Ozdobne odmiany I. batatas wymagają stanowiska słonecznego lub półcienistego. Posiadają płożące pędy, które dorastają nawet do 5 metrów. Wilec purpurowy z powodzeniem może być uprawiany jako pnącze – wówczas pamiętajmy aby przytwierdzać pędy do podpór.
W Polsce dostępne jest na rynku około sześciu jego odmian. Najciekawsze z nich to:
‘Light Green’ — liście jasnożółtozielone, trójklapowe, w zarysie trójkątne
‘Bronze’ — liście kształtem podobne do tych u poprzedniej odmiany, ale barwy miedzianej;
‘Purple’ — liście z ciemnopurpurowe, z wyraźnym żyłkowaniem;
‘Red’ — liście ciemnoczerwono purpurowe.
‘Margerite’ — liście jasnozielone, trójkątne, całobrzegie o sercowatej nasadzie i ostrym wierzchołku
‘Blocky’ — liście pięcioklapowe, fioletowo-zielone (fot. 5), od spodu fioletowe.
W katalogach zachodnioeuropejskich firm można też znaleźć ciekawą odmianę
‘Buntblattring’ — o liściach trójkątnych, bez klap, z nieregularnie, odlegle piłkowanym brzegiem i wydłużonym, ostro zakończonym wierzchołkiem. Znaczna część powierzchni liścia jest barwy zielonej, a brzegi mają smugi białe i różowe.
